مانیتورینگ شبکه چیست ؟ از صفر تا صد

همانطور که گفته شد مانیتورینگ شبکه به معنای نظارت و پایش دائم و مستمر بر یک شبکه ی کامپیوتری می باشد. این امر درواقع سبب می شود که از وجود هر گونه ایراد و مشکل احتمالی در اجزای شبکه ی خود مطلع و همچنین از عملکرد صحیح ان مطمئن شوید.  براي مثال با استفاده از مانیتورینگ شبکه وضعیت اجزای شبکه مانند روتر ها، سرور ها، سوئیچ‌ ها، ماشین‌ هاي مجازی و فایروال ها را می توان به راحتی نظارت و پایش نمود.

در صورتی که هر کدام از این دستگاه ها دچار مشکل و اختلال شوند، در این شرايط نرم افزار مانیتورینگ شبکه، مدیر شبکه را از مشکل به وجود امده مطلع می کند و در نهایت از توقف شبکه جلوگیری می نماید. مانیتورینگ شبکه نباید به صورت واکنشگر باشد بلکه باید به صورت کنشگر باشد. زیرا مانیتورینگ شبکه کنشگرانه سبب جلوگیری از قطع شبکه و يا خراب شدن ان می شود.

اما به طور کلی مانیتورینگ شبکه به تمامی فرایندهایی می گویند که در ان ناظر و یا مدیر شبکه، منابع و کنش های موجود در شبکه را نظارت و مدیریت می کند.

از مهم ترین وظایف مانیتورینگ شبکه می توان به آگاه کردن ناظر از شرایطی که شبکه در آن قرار دارد، اشاره نمود که بر این اساس می توان به راحتی شبکه را تنظیم و در صورت نیاز مشکلات آن را بر طرف کرد. اما سایر مزیت های مانیتورینگ شبکه به شرح زیر می باشند :

کاهش دادن هزینه: در صورتی که از مانیتورینگ شبکه استفاده نشود، عملکرد و کارایی قسمت های مختلف شبکه قابل شناسایی و مشاهده نمی باشد. اگر عیب و ایراد های موجود در شبکه به زودی تشخیص داده نشوند، شبکه و همچنین خدمات آن به احتمال بالا ترى قطع و متوقف می شوند. در این مواقع ممکن است به علت ایجاد اختلال در شبکه و خدمات شما مجبور به پرداخت خسارت ان شوید و همچنین اعتبار خود را در این حرفه خدشه دار نمایید. بنابراین با استفاده از مانیتورینگ شبکه می توانید از وجود هر گونه مشکل در اجزای شبکه به راحتی و سریعا مطلع شوید و در این صورت نیازی به پرداخت هزینه های بی جا نخواهید داشت و در اصل می توانید در اسرع وقت عیب و ایراد را شناسایی و تجهیزات را در صورت نیاز تعویض کنید.

افزایش کارایی و بازده شبکه :  با استفاده از مانیتورینگ شبکه کنشگر می توان مشکلات را سریع تر و قبل از این که خسارات هنگفتی ایجاد شود، شناسایی و تشخیص داد. از جمله شاخص های نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه می‌ توان به مصرف پهنای باند، تاخیر، بسته های عیب دار و غیره اشاره نمود.

کمک در راستای ارتقای امنیت : درست است که ارتقا و بهبود امنیت شبکه از جمله وظایف اصلی نرم افزار های مانیتورینگ شبکه به حساب نمی آید، اما این نرم افزارها می توانند به ارتقای امنیت کمک بسزایی کنند.

سرعت بخشیدن به عیب یابی : با استفاده از نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه می توان مدت زمان عیب یابی شبکه را کاهش و در سریع ترین زمان ممکن مشکل به وجود آمده را شناسایی نمود. مانیتورینگ شبکه سبب می شود که در صورت ایجاد هر گونه مشکل احتمالی در اجزای شبکه سریعا به مدیر شبکه اطلاع داده شود و در این صورت مدیر می تواند به راحتی و فورا علت ایجاد مشکل را شناسایی و تشخیص دهد. این نرم افزارها در واقع نشان می دهند که دقیقا در چه زمانی چه جزئی از شبکه ی شما نیاز به تعریض دارد.

انتخاب و گزینش مواردی که نرم افزار مانیتورینگ شبکه باید بر آنها به صورت پیوسته نظارت و پایش داشته باشد، مسئله ای حائز اهمیت می باشد. در صورتی که این موارد به درستی انتخاب نشوند، به کار گیری نرم افزار مانیتورینگ شبکه به گونه ای که باید تاثیر گذار نخواهد بود. تصمیم گیری صحیح در رابطه با این موضوع به عوامل و پارامترهای متفاوتی وابسته است. اما ما در ادامه ی این بخش اهداف کلی و همیشگی که نرم افزارهای مانیتورینگ شبکه در یک شبکه دارند را ذکر می کنیم.

میزان مصرف پهنای باند : نظارت و پایش میزان پهنای باندی که کمپانی و یا سازمان شما مصرف می کند، از جمله مواردی است که به شما عزیزان در جهت اطمینان از عملکرد صحیح شبکه کمک می کند و تجهیزاتی که بیش از حد از پهنای باند استفاده می کنند، اکثرا نیاز به تعویض دارند.

بازده و کارایی اپلیکیشن : هر اپلیکیشنی که روی شبکه ی شما در حال اجرا است باید عملکردی درست و صحیح داشته باشد. در این شرایط وظیفه ی سیستم های مانیتورینگ شبکه این است که شما را از صحیح بودن عملکرد این اپلیکیشن ها آگاه نمایند. سیستم های مانیتورینگ شبکه در واقع زمان پاسخگویی و دسترسی‌ پذيری پایگاه داده ها، خدمات ابری، ماشین های مجازی و غیره را در شبکه مورد آزمایش قرار می دهند تا در صورت وجود هر گونه مشکل در اجزای شبکه مطلع شوند.

کارایی و بازده سرور: مواردی همچون ایمیل سرورها، وب سرور ها، سرور های دی ان اس و غیره در عملکرد کسب و کار شما بسیار تاثیر گذار می باشند. در این زمینه آزمایش مواردی همچون اپ تایم، اطمینان پذيری و همچنین یک دست بودن هر سرور بسیار حائز اهمیت می باشد.

پیکر بندی شبکه : سیستم های مانیتورینگ شبکه این توانایی را دارند که به نظارت بر بسياري از تجهیزات مانند تلفن های همراه، رایانه های رومیزی و نیز سرور ها بپردازند. این سیستم ها می توانند در صورت اضافه شدن، جدا شدن و یا تعویض تجهیزات شبکه به صورت خودکار ان ها را شناسایی و ردیابی نمایند. این سیستم ها همچنین می توانند با توجه به نوع ادرس ای پی و خدمات، تجهیزات شبکه را به راحتی تفکیک نمایند.

مانیتورینگ شبکه از تکنیک‌ های مختلف برای آزمایش مواردی همچون دسترسی پذیری یا availability و همچنین بازدهی شبکه یا performance استفاده می کند. کلیه ی اطلاعات و داده هایی که مانیتورینگ شبکه جهت تجزیه و تحلیل وضعیت و حالت شبکه نیاز دارد با استفاده از این تکنیک ها جمع اوری می شوند. در ادامه ی این بخش یکسری از تکنیک های گرد آوری اطلاعات و داده ها برای نرم افزار های مانیتورینگ شبکه را ذکر کرده ایم. 

Ping : نرم افزار مانیتورینگ شبکه با استفاده از این تکنیک ابتدایی، هاست های داخل یک شبکه را ارزيابی می کند. این روش به گونه ای است که سیستم مانیتورینگ شبکه سیگنالی را به دستگاهی که باید نظارت شود، ارسال می کند و اطلاعات و داده های مد نظر خود را بر این مبنا دریافت و ثبت می نماید. پس از دریافت و ثبت اطلاعات، سیستم‌ مانیتورینگ شبکه با تجزیه و تحلیل ان ها مواردی مانند مدت زمان لازم جهت انتقال سيگنال، فعال و غیر فعال بودن هاست، میزان بازدهی ان، از بین رفتن بسته های داده در هنگام برقراری ارتباط با هاست و غیره را می یابد. 

SNMP : این پروتکل درواقع تجهیزاتی که به شبکه متصل هستند را توسط نرم‌ افزار مانیتورینگ شبکه بررسی و تحلیل می نماید. برای این منظور، نرم افزار مانیتورینگ شبکه باید روی کلیه ی تجهیزات نصب شده باشد تا در این صورت امکان گزارش عملکرد شبکه ی خود را به مدیر شبکه داشته باشند. تمامی اطلاعات و داده ها توسط مدیر شبکه در پایگاه‌ داده جمع اوری می شوند و سپس مدیر شبکه ان ها را تجزیه و تحلیل می نماید تا در صورت وجود هر گونه خطا یا مشکل، ان ها را بیابد. 

Syslog : هنگامی که عملکرد یکی از تجهیزات شبکه تغییر می کند، سیستم مدیریت خودکار Syslog به مدیر شبکه گزارش می دهد. تکنسین های شبکه تجهیزات را به گونه ای می توانند تنظیم نمایند که اگر مواردی همچون خطا، عیب و ایراد در پیکربندی، قطعی های ناگهانی و غیره رخ دهد، توسط سیستم Syslog می توانند مدیر شبکه را اگاه کنند. این پیغام ها از اطلاعاتی برخوردار هستند که برای سیستم هایی مثل مدیر شبکه و سیستم امنیتی ضروری و مفید می باشند.

Script : وظیفه ی اسکریپت‌ ها این است که در صورت وجود هر گونه شکاف کوچک درون شبکه، ان ها را پر کند. این برنامه های ساده، اطلاعات و داده های ابتدايي را گرد اوری و سپس به شبکه ی مد نظر دستور می دهند تا در یک شرایط ویژه، به انجام یک دستور و عمل خاصی بپردازد. با استفاده از اسپریت ها می توان مواردی مانند بازنشانی کردن یک دستگاه‌ ویژه بر اساس زمان بندی معین، پیکربندی مکرر یک کامیپوتر و غیره را انجام داد. با استفاده از این تکنیک می توان داده ها و اطلاعاتی را برای سیستم مانیتورینگ شبکه نیز گرد اوری کرد. 

مانیتورینگ شبکه به دو روش Agent monitoring  ( مانیتورینگ ایجنت‌ محور ) و Agentless monitoring ( مانیتورینگ بدون ایجنت ) صورت می گیرد.

Agent monitoring یا مانیتورینگ ایجنت‌ محور : ایجنت محور نرم افزار کوچکی است که ان را می توان روی کلیه ی تجهیزاتی که به شبکه متصل هستند، نصب نمود. با نصب ان وضعیت تجهیزات شبکه را می توان به نرم افزار مانیتورینگ شبکه گزارش داد. از مهم ترین مزایای ایجنت محور این است که درباره ی تجهیزاتی که نظارت و پایش می شوند، می تواند داده ها و اطلاعات دقیق تری را جمع اوری کند و سبب ارتقا و افزایش کیفیت مانیتورینگ، گزارش ها و همچنین هشدار ها شود.

در این روش دستگاه هایی که به شبکه متصل هستند برای این که تحت نظارت باشند، باید برنامه ی ایجنت محور روی ان ها نصب شود. با استفاده از برنامه ی ایجنت داده ها و اطلاعات جمع اوری شده، به ایستگاه مانیتورینگ فرستاده می شوند. می توان گفت ایجنتی بهتر است که تنها داده ها و اطلاعات مورد نیاز نرم افزار مانیتورینگ شبکه را برای ان ارسال کند. که به ان ها درواقع ایجنت های سبک می گویند.ایجنت های سبک سبب ارتقای هشدار ها، گزارش ها، پایش ها و غیره می شوند.

اما ایجنت هایی که بسیار سنگین هستند فشار بالایی را به شبکه ها و سرور هایی که باید نظارت شوند وارد می کنند. گاهی سنگين بودن بیش از اندازه ی ایجنت سبب می شود که شبکه بازدهی و کارکرد عکس داشته باشد؛ یعنی به جای این که به بهبود و ارتقای عملکرد شبکه کمک شود، خود باعث مصرف زیاد منابع شبکه و کاهش بازدهی و کارایی سرور ها می شود. بنابراین هنگام انتخاب مانیتورینگ شبکه ایجنت محور توصیه می کنیم که از ایجنت های سبک استفاده نمایید.

Agentless monitoring یا مانیتورینگ بدون ایجنت : مانیتورینگ بدون ایجنت یا با کمک API  و یا با تجزیه و تحلیل مستقیم بسته های شبکه موجود در میان اجزا، صورت می گیرد. در این نرم افزار ها نیازی به نصب ایجنت خاصی بر روی تجهیزات شبکه نخواهید داشت و به جای ان تنها از روابط صنعتی استاندارد استفاده می شود. به همین علت نرم افزار های مانیتورینگ شبکه بدون ایجنت نسبت به نرم افزار های مانیتورینگ ایجنت محور سبک تر می باشند. استفاده از سیستم های بدون ایجنت‌ نسبت به سیستم های ایجنت‌ محور نیز بسیار اسوده تر می باشد. ولی داده های سیستم های بدون ایجنت همانند سیستم های ایجنت محور عمیق و جز نگر نمی باشد، بلکه تنها بر شاخص های مهم تمرکز می کنند.